Dient bij tandabces een antibioticum te worden voorgeschreven?

Tandabcessen zijn te wijten aan de proliferatie van aërobe en anaërobe kiemen uit de mondflora, met meestal tandcariës als oorsprong. Hoewel er geen degelijke vergelijkende studies bestaan die toelaten de plaats van antibiotica bij de behandeling van tandabces te preciseren, lijkt op basis van de natuurlijke evolutie van de abcessen en op basis van de klinische ervaring, een antibioticumtherapie een tandheelkundige ingreep (conservatief of radicaal) niet te kunnen vervangen. Wel kan het associëren van een antibioticumtherapie aan een tandheelkundige ingreep in sommige gevallen, in functie van het type abces, worden overwogen. Inderdaad dient men een onderscheid te maken tussen de acute gelokaliseerde tandabcessen, waarbij de infectie beperkt blijft tot het tand- en steunweefsel, en dentale cellulitis, met mogelijk complicaties.

• In geval van acuut, gelokaliseerd tandabces is een lokale chirurgische behandeling in het algemeen voldoende, voor zover afvloei van etter kan worden verkregen, en bij overigens gezonde personen is geen antibioticum noodzakelijk. In één enkele, kleinschalige, placebo-gecontroleerde studie werd geen significant verschil gevonden in de snelheid van herstel tussen tandchirurgie alleen, en tandchirurgie in associatie met een penicilline oraal.
• In geval van dentale cellulitis, gepaard gaande met systemische symptomen (koorts, adenopatie...), bestaat er, op basis van de klinische ervaring, consensus dat een antibioticum is aangewezen, maar er zijn hieromtrent geen placebo-gecontroleerde studies. Hoewel er evenmin studies zijn waarbij de doeltreffendheid van een antibioticumtherapie werd nagegaan in functie van het tijdstip van toediening (vóór of na de tandingreep), wordt het antibioticum in het algemeen pas gestart na de tandingreep, of juist ervoor. De antibiotica waarvan het werkingsspectrum de kiemen die mogelijk de oorzaak zijn, omvat, zijn de volgende: de penicillines, de macroliden, spiramycine, pristinamycine [n.v.d.r.: waarvan het nut beperkt is omwille van zijn geringe resorptie], clindamycine en lincomycine, en de imidazoolderivaten zoals metronidazol. In afwezigheid van degelijke vergelijkende studies, is de keuze van het antibioticum empirisch, en afhankelijk van een aantal factoren, zoals het risico van ongewenste effecten, de inductie van bacteriële resistentie, het gemak van gebruik, de kostprijs . Op basis van de beschikbare gegevens moet de voorkeur worden gegeven aan monotherapie met amoxicilline, of een macrolide [n.v.d.r.: in geval van contra-indicatie aan een penicilline]. Het is niet aanbevolen om als eerste keuze de associatie amoxicilline + clavulaanzuur, of clindamycine te gebruiken. Een behandeling van korte duur (3 tot 5 dagen) is in het algemeen voldoende voor zover de infectiehaard is uitgeroeid. In afwezigheid van klinische verbetering binnen de 48 à 72 uur na de tandingreep, dient men in de eerste plaats te denken aan een residuele infectiehaard, en dient men een nieuwe lokale ingreep te overwegen, eerder dan de keuze van het antibioticum in vraag te stellen.

Naar:

• Abcès d’origine dentaire. La Revue Prescrire 21 : 521-530(2001)

Nota van de redactie

Bij de patiënten met een hartafwijking met hoog of intermediair risico van endocarditis, is een antibiotische profylaxis aanbevolen in geval van een ingreep die een hoog risico van bacteriëmie inhoudt. Voor meer details in verband met de aanbevelingen inzake antibiotische profylaxis van endocarditis, zie Folia maart 2000.