Recent verschenen twee studies over de veiligheid van anticholinergica via inhalatie1 bij COPD-patiënten.
- JAMA 2008;300:1439-50. In deze meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies (over een periode van 6 weken tot 5 jaar) werd een stijging gezien van de incidentie van myocardinfarct, cerebrovasculair accident en cardiovasculaire sterfte met het anticholinergicum ten opzichte van de controlegroep (placebo of sympathicomimeticum al dan niet in combinatie met een inhalatiecorticosteroïd): relatief risico van 1,58 (95%-betrouwbaarheidsinterval 1,21-2,06).
- Ann Intern Med 2008;149:380-90. In dit patiënt-controle-onderzoek bij patiënten met recent gediagnosticeerde COPD werd voor ipratropium (tiotropium werd niet onderzocht) een verhoging gezien van de mortaliteit: odds-verhouding voor mortaliteit om eender welke reden 1,11 (95%-betrouwbaarheidsinterval 1,08 tot 1,15); odds-verhouding voor cardiovasculaire sterfte 1,34 (95%-betrouwbaarheidsinterval 1,22-1,47).
Deze studies moeten gezien worden als een signaal, en als een aanleiding tot grondiger onderzoek. Beide studies hebben gezien de gebruikte methodologie een aantal beperkingen (bv. de studies in de meta-analyse hadden cardiovasculaire accidenten niet specifiek als eindpunt; in het patiënt-controle onderzoek waren rookgedrag of longfunctie niet gekend).
De firma die verantwoordelijk is voor Spiriva® heeft gereageerd op de JAMA-studie met een persbericht en met een brief naar alle huisartsen, apothekers en pneumologen. Daarin wordt voor tiotropium verwezen naar een meta-analyse van 30 placebo-gecontroleerde studies en naar de UPLIFT-studie. Deze studies zijn nog niet gepubliceerd, en details zijn, voor zover bekend, niet publiek beschikbaar. Wanneer deze beschikbaar zijn, zullen wij op deze studies terugkomen.
Deze gegevens laten op dit ogenblik niet toe een besluit te trekken. Zoals reeds vermeld in de Folia, is er op dit ogenblik geen evidentie dat medicamenteuze behandeling bij COPD de daling van de éénsecondewaarde op lange termijn tegengaat. Stoppen met roken is de enige bewezen maatregel om de prognose van deze patiënten te verbeteren.
[In verband met farmacotherapie bij COPD, zie ook Folia april 2005, januari 2007 en april 2007].
1 Kortwerkend anticholinergicum: ipratropium (Atrovent®, in combinatie met salbitamol Combivent®, in combinatie met fenoterol Duovent®)
Langwerkend anticholinergicum: tiotropium (Spiriva®)