Selecties
Pijn en koorts
- Nociceptieve pijn: tweede stap bij onvoldoende effect van paracetamol, voor een korte periode, in zo laag mogelijke dosis en altijd in combinatie met een PPI.
Osteo-articulaire aandoeningen
- Artrose
- Ter hoogte van andere gewrichten dan hand en knie: tweede keuze na paracetamol.
- Ter hoogte van hand of knie: derde keuze na paracetamol en lokale NSAID's (beperkte indicatie bij ouderen vanwege de meer frequente complicaties).
- Acute jichtaanval
- Keuze tussen colchicine, ibuprofen en methylprednisolon, afhankelijk van de patiëntkarakteristieken.
Motivatie
Acute of chronische nociceptieve pijn (bijv. bij artrose)
-
NSAID's zijn effectief bij het verminderen van pijn, maar gegevens over hun effectiviteit bij ouderen zijn schaars. Ouderen zijn bijzonder kwetsbaar voor de mogelijke bijwerkingen van NSAID's, vooral op het maag-darmstelsel, het cardiovasculaire systeem en de nieren, daarom zijn ze een tweedelijnsbehandeling na paracetamol.
-
Om veiligheidsredenen is het bij oudere patiënten beter om, als de pijn niet voldoende onder controle is met paracetamol, te kiezen voor een topisch NSAID (bijv. diclofenac crème voor artritis van de handen en gonartrose) of een NSAID met een korte halfwaardetijd, zoals ibuprofen (halfwaardetijd van 2 uur). De behandeling zal zo kort mogelijk duren en met de laagste effectieve dosis. Bij patiënten van 65 jaar en ouder, vooral als er risicofactoren zijn voor gastro-intestinale bloedingen, wordt aanbevolen om een PPI te combineren met het orale NSAID om het risico te verminderen.
- Bij oudere patiënten, net als bij andere patiënten met chronische pijn, is medicamenteuze behandeling slechts één aspect van de algehele pijnbestrijding en moet deze deel uitmaken van een multidisciplinaire aanpak.
Jichtaanval
- Een literatuuroverzicht gepubliceerd in 2017 benadrukt dat er zeer weinig studies versus placebo zijn en besluit dat colchicine, NSAIDs en corticosteroïden een vergelijkbare werkzaamheid hebben bij de behandeling van een jichtaanval.
- De keuze voor één van de medicamenteuze behandelingen zal individueel bepaald worden, rekening houdend met de mogelijke ongewenste effecten en de winst van vroegere behandelingen van een jichtaanval.
- Voorzichtigheid is geboden met ibuprofene bij ulcus pepticum, hartziekte of nierziekte.
| Indicatie |
Nociceptieve pijn (tweede stap - beperkte duur) | Jichtaanval |
Criteria voor de selectie | Werkzaamheid | + | + |
Veiligheid | + | +/- |
Gebruiksgemak | | |
Prijs | | |
Expert consensus | + | + |
Dosering
Geen dosisaanpassing nodig op basis van leeftijd.
De dosis dient zo laag mogelijk en de duur van de behandeling zo kort mogelijk te zijn.
Inname 1u voor de maaltijd kan de werkingssnelheid verhogen; inname tijdens of vlak na de maaltijd kan het risico op maagirritatie verminderen (zie Folia april 2024).
- Startdosis: 200 mg tot 400 mg per inname, met een interval van 4 tot 6 uur tussen de innames; maximum 1,2 g per dag.
- Bij acute opflakkeringen van pijn: max 4 x 600 mg per dag totdat de pijn onder controle is.
Voorzorgsmaatregelen voor gebruik
BIJZONDERE VOORZORGEN VOOR OUDEREN
- Bij ouderen komen de ongewenste effecten van NSAID’s vaker voor en is de kans op ernstige gevolgen groter, vooral cardiovasculaire, renale en gastro-intestinale bijwerkingen met bloedingen en perforaties, die fataal kunnen zijn. Daarom verdient het de voorkeur om:
- een PPI voorschrijven in combinatie met ibuprofen per os.
- patiënten met een voorgeschiedenis van gastro-intestinale aandoeningen informeren om alle ongewone buikklachten (in het bijzonder eerder symptomen van gastro-intestinale bloedingen) die optreden bij het begin van de behandeling te melden.
- de nierfunctie tijdens de behandeling te controleren.
- Bij gelijktijdige toediening van corticosteroïden, acetylsalicylzuur of andere anti-aggregantia/coagulantia.
- Bij zona: verhoogd risico op ernstige huidcomplicaties.
- Bij inflammatoire darmaandoeningen: mogelijks verergering.
- Bij hittegolf: kan de effecten van een hitteslag versterken.