De Europese commissie heeft, na een gunstig advies van het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA, op 6 januari 2021 een “voorwaardelijke vergunning” (conditional marketing authorisation) toegekend aan een tweede COVID-19 vaccin: het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain (COVID-19 Vaccine Moderna®), zie website EMA (bericht van 06/01/21) en website FAGG (bericht van 06/01/21). Voor de "Product Information" (Engelstalige SKP en bijsluiter voor het publiek) van COVID-19 Vaccine Moderna®, klik hier. Eind december 2020 kende de Europese Commissie reeds een “voorwaardelijke vergunning” toe aan Comirnaty® (Pfizer/BioNTech), eveneens een mRNA COVID-19 vaccin [zie Folia januari 2021].
Recent zijn voor het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain (COVID-19 Vaccine Moderna®) de interim-resultaten gepubliceerd van een grootschalige gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie met klinische eindpunten (fase 3-studie): zie New England Journal of Medicine1 (30/12/20, met editoriaal2). Hieronder een korte bespreking van de resultaten, met enkele commentaren, onder andere op basis van het editoriaal bij de studie.
Geïncludeerde personen: personen ≥ 18 jaar (gemiddeld 51,4 jaar). Ongeveer 25% was 65 jaar of ouder. Bij de personen tussen 18 en 65 jaar waren er ongeveer 17% met risicofactoren voor een ernstig verlopende COVID-19. Patiënten met een medische voorgeschiedenis van COVID-19, patiënten met immuunstoornissen of behandeld met immunosuppressiva, en patiënten met gekende of vermoede antecedenten van allergische reacties op één van de bestanddelen van het vaccin, waren uitgesloten.
Vaccinatieschema: 2 doses met een interval van 28 dagen, intramusculair.
De studie was geblindeerd voor de deelnemers aan de studie en voor de personen die de evaluaties uitvoerden. De personen die het vaccin toedienden, waren niet geblindeerd.
Werkzaamheid: (mediane follow-up van 64 dagen na de 2de dosis).
Primair eindpunt was de bescherming tegen symptomatische (ernstig of niet), PCR-bevestigde COVID-19 minstens 14 dagen na de tweede vaccindosis (per protocol analyse). De beschermingsgraad bedroeg 94,1% [95%-BI van 89,3 tot 96,8]. Bij de personen die seronegatief waren voor SARS-CoV-2 op het ogenblik van de vaccinatie werden 11 COVID-19 gevallen gezien op 14.073 personen gevaccineerd met het COVID-19-vaccin versus 185 gevallen op 14.134 personen in de placebogroep.
De beschermingsgraad was gelijkaardig wanneer de personen die seropostief waren voor SARS-CoV-2 op het ogenblik van de vaccinatie werden meegerekend: beschermingsgraad van 93,6% (12 COVID-19 gevallen op 15.181 personen in de COVID-19-vaccingroep versus 187 gevallen op 15.170 personen in de placebogroep).
De bescherming tegen “ernstige” (gedefineerd volgens bepaalde criteria), PCR-bevestigde COVID-19 minstens 14 dagen na de tweede vaccindosis was een secundair eindpunt: 30 gevallen in de placebogroep (waarvan 1 met fatale afloop) versus geen gevallen in de COVID-19-vaccingroep, met andere woorden een beschermingsgraad van 100% tegen ernstige ziekte.
Vooraf gespecificeerde subanalyses: analyse in functie van leeftijd (< 65 jaar versus ≥ 65 jaar) of van aanwezigheid van risicofactoren voor ernstige COVID-19 suggereert dat de beschermingsgraad in deze subgroepen vergelijkbaar is met de bescherming die werd gezien in de totale studiepopulatie.
De resultaten van een preliminaire analyse suggereren dat de 1ste dosis reeds enige bescherming biedt, maar conclusies zijn niet mogelijk.
Veiligheid
Lokale reacties waren frequent na beide doses (ongeveer 85% in de COVID-19-vaccingroep versus ongeveer 19% in de placebogroep), waren hoofdzakelijk mild tot matig, en verdwenen meestal binnen de 2 à 3 dagen. Pijn ter hoogte van de injectieplaats was meest frequent (86,0% in de COVID-19-vaccingroep).
Systemische reacties (vermoeidheid, hoofdpijn, koorts, spier- en gewrichtspijn, rillingen) waren hoofdzakelijk mild tot matig. Ze traden frequenter op na de 2de dosis (79,4% in de COVID-19-vaccingroep versus 36,5% in de placebogroep) dan na de 1ste dosis, en ze waren bovendien na de 2de dosis hoger in intensiteit. Ernstige reacties (graad 3) namen toe van 2,9% na de 1ste dosis tot 15,8% na de 2de dosis. De klachten verdwenen na ongeveer 3 dagen.
Lokale en systemische reacties waren frequenter bij de personen jonger dan 65 jaar dan bij deze ≥ 65 jaar.
De incidentie van ernstige ongewenste events (tot 28 dagen na de 2de dosis) verschilde niet tussen de vaccin-groep en de placebo-groep. Overgevoeligheidsdreacties werden gerapporteerd bij 1,5% (COVID-19-vaccingroep) en 1,1% (placebogroep) van de deelnemers (er waren geen meldingen van ernstige anafylactische reacties).
Zijn er zeldzame ongewenste effecten (bv. Bell’s palsy), en zullen er nog ongewenste effecten optreden bij langduriger follow-up? Het risico van anafylactische reacties na de vaccinatie moet opgevolgd worden, ook al blijken deze tot op heden heel zelden op te treden. De incidentie van anafylaxis met het mRNA-vaccin van Pfizer/BioNTech (Comirnaty®) wordt geschat op 1 op 100.000 (in vergelijking met 1 op 1.000.000 met andere vaccins). Er kan op dit ogenblik geen incidentie geschat worden voor het vaccin van Moderna Biotech Spain3.
Hoe lang houdt de bescherming aan?
Voorkomt het vaccin asymptomatische infectie en zal het de transmissie afremmen of voorkomen?
Nog steeds zijn er geen gegevens over werkzaamheid en veiligheid van COVID-19 vaccins bij kinderen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven.
Terwijl Comirnaty® bewaard moet worden bij temperaturen van -90° tot -60°C, met strikte eisen over hoe het te ontdooien, en het na ontdooien 5 dagen houdbaar is bij koelkasttemperatuur, kan COVID-19 Vaccine Moderna® bewaard worden bij -25 tot -15°C en is het 30 dagen houdbaar bij koelkasttemperatuur.
In België kunnen vermoede ongewenste effecten met de COVID-19 vaccins gemeld worden via een specifiek online meldingsformulier: zie www.eenbijwerkingmelden.be > COVID-19 Vaccin.
Op de website van het FAGG is een lijst van vragen en antwoorden over de vaccins tegen COVID-19 gepubliceerd.
Noot
Voor al onze artikels in verband met geneesmiddelen bij COVID-19: zie onze website “COVID-19 update”
1. Baden LR, El Sahly HM, Essink B et al. for the COVE Study Group. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMoa2035389. Voor de Supplementary appendix, klik hier
2. Haynes BF. A New Vaccine to Battle Covid-19. Editorial. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMe2035557
3. Castells MC en Phillips EJ. Maintaining Safety with SARS-CoV-2 Vaccines. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMra2035343